Chart afrykański, znany również jako Azawakh, to pies o niezwykłej urodzie i imponujących zdolnościach fizycznych. Rasa ta, pochodząca z serca Afryki, jest symbolem elegancji, wytrzymałości i wierności. Choć rzadko spotykana poza swoją ojczyzną, zyskuje coraz większe uznanie w Europie i Ameryce jako pies towarzyszący i sportowy.

Historia rasy

Chart afrykański wywodzi się z rejonu Sahelu, rozciągającego się przez kraje takie jak Mali, Niger i Burkina Faso. Od setek lat rasa ta była blisko związana z nomadycznymi plemionami Tuaregów, którzy cenili psy za ich umiejętności łowieckie oraz zdolność do przetrwania w ekstremalnych warunkach pustynnych. Charty afrykańskie pomagały w polowaniu na gazele i inne szybkie zwierzęta, a także strzegły obozów przed drapieżnikami.

Ich historia sięga tysiące lat – podobizny psów przypominających Azawakhów można znaleźć na naskalnych malowidłach w Saharze. Do Europy trafiły dopiero w XX wieku, a pierwsze próby hodowlane podjęto we Francji w latach 70. Rasa została oficjalnie uznana przez FCI w 1981 roku. Choć do dziś jest rzadko spotykana poza Afryką, jej popularność powoli rośnie dzięki wyjątkowej urodzie i lojalnemu charakterowi.

Informacje ogólne

• Rozmiar:
  • Samce: 64–74 cm
  • Samice: 60–70 cm
• Waga:
  • Samce: 20–25 kg
  • Samice: 15–20 kg
• Długość życia: 12–15 lat
• Charakter: lojalny, niezależny, czujny, wrażliwy
• Umaszczenie: czerwone, płowe, piaskowe, z białymi znaczeniami lub bez

Wygląd fizyczny

Chart afrykański to pies niezwykle smukły, elegancki i lekki, a jego budowa ciała wskazuje na przystosowanie do długodystansowego biegu w gorącym klimacie. Ma prostokątną sylwetkę, długie kończyny, głęboką klatkę piersiową i wyraźnie zarysowane mięśnie. Mimo swojej delikatności, jest bardzo silny i wytrzymały.

Głowa jest długa i wąska, z lekko zaokrąglonym czołem i długim pyskiem. Oczy są migdałowe, wyraziste, najczęściej ciemne. Uszy są wysoko osadzone, trójkątne, wiszące, ale w stanie czuwania mogą się lekko unosić.

Sierść charta afrykańskiego jest bardzo krótka, przylegająca i delikatna – czasem sprawia wrażenie niemal niewidocznej. Skóra psa jest cienka, przez co widać rysunek mięśni i kości. Dopuszczalne umaszczenia obejmują odcienie czerwieni, piaskowego, płowego i brązowego, z możliwymi białymi znaczeniami na łapach, klatce piersiowej i końcówce ogona.

Wygląd tej rasy jest niemal arystokratyczny – z dumą noszona głowa, dostojny chód i wrażenie lekkości przyciągają uwagę miłośników psów na całym świecie.

Charakter / usposobienie

Chart afrykański to pies o złożonej osobowości. W stosunku do swojego właściciela jest bardzo lojalny, wręcz oddany. Tworzy silną więź z opiekunem, lecz bywa nieufny wobec obcych. Jako pies pierwotny, zachował dużą niezależność i instynkt samozachowawczy, dlatego potrzebuje cierpliwego i konsekwentnego wychowania.

W domu zachowuje się spokojnie i ceni sobie rutynę. Jest wrażliwy na hałas, chaos i zmiany – źle znosi napiętą atmosferę. Nie lubi samotności i może źle znosić długie godziny bez kontaktu z człowiekiem. W stosunku do dzieci bywa zdystansowany, ale nigdy agresywny – wymaga jednak delikatnego traktowania.

Azawakh to pies czujny, który potrafi ostrzegać przed niebezpieczeństwem, choć nie jest typowym stróżem. Potrzebuje przestrzeni i ruchu, by czuć się szczęśliwy, ale w domu chętnie odpoczywa na miękkim legowisku.

Zdrowie

Charty afrykańskie należą do ras dość zdrowych i długowiecznych. Dzięki naturalnej selekcji przetrwały jedynie najsilniejsze osobniki, odporne na trudne warunki klimatyczne i choroby. Mimo to, jak każda rasa, mogą być narażone na pewne problemy zdrowotne.

Najczęściej spotykanym schorzeniem jest wrodzona nietolerancja na niektóre środki znieczulające – ze względu na niską ilość tkanki tłuszczowej należy zachować szczególną ostrożność przy zabiegach chirurgicznych. Azawakh może być też podatny na choroby serca, takie jak kardiomiopatia, a także choroby autoimmunologiczne.

U niektórych psów zdarzają się też problemy z układem kostnym – dysplazja stawów biodrowych czy łokciowych, choć nie są częste, powinny być monitorowane. Zaleca się wykonywanie badań kontrolnych oraz unikanie przeciążeń, zwłaszcza u młodych psów.

Ważna jest odpowiednia dieta – zbilansowana, wysokiej jakości, dopasowana do potrzeb psów aktywnych. Regularne szczepienia i kontrola pasożytów również odgrywają kluczową rolę w utrzymaniu zdrowia.

Potrzeby ruchowe

Chart afrykański to urodzony biegacz. Rasa ta została stworzona do polowań i długich biegów w trudnym terenie. Dlatego potrzebuje codziennej dawki ruchu, najlepiej w formie intensywnych, ale krótkich sesji. Nie jest psem do długiego biegania przy rowerze, ale uwielbia swobodę i przestrzeń.

Najlepiej czuje się w dużym ogrodzie lub na terenach wiejskich, gdzie może się wybiegać. W warunkach miejskich konieczne są długie spacery oraz możliwość pobiegania luzem – ale tylko w bezpiecznych, ogrodzonych miejscach. Azawakh ma silny instynkt pogoni, dlatego spuszczanie go ze smyczy w nieznanym terenie może być ryzykowne.

Sporty kynologiczne, takie jak coursing (wyścigi chartów) lub agility, mogą być świetną formą aktywności dla tej rasy. Dobrze znosi również jogging czy wędrówki, pod warunkiem że są dostosowane do jego tempa i wytrzymałości.

Brak ruchu u tej rasy prowadzi do frustracji i niepożądanych zachowań – Azawakh musi mieć możliwość regularnego rozładowania energii.

Szkolenie

Szkolenie charta afrykańskiego wymaga cierpliwości, spokoju i konsekwencji. Jest to rasa inteligentna, ale niezależna – nie wykonuje poleceń „dla zasady”, potrzebuje sensu i pozytywnej motywacji. Azawakh nie znosi przemocy ani krzyku – najlepiej reaguje na łagodne, ale stanowcze podejście.

Szkolenie należy rozpocząć już w wieku szczenięcym – najlepiej między 8. a 16. tygodniem życia. W tym okresie kluczowa jest socjalizacja: kontakt z innymi psami, ludźmi, nowymi dźwiękami i otoczeniem. Pies, który nie pozna świata w młodym wieku, może być później lękliwy lub zbyt wycofany.

Warto pracować nad podstawowymi komendami, skupieniem uwagi i przywołaniem – to szczególnie ważne ze względu na silny instynkt pogoni. Nagrody w postaci smakołyków, pochwał i zabawy są bardziej skuteczne niż wymuszanie posłuszeństwa.

Zaleca się udział w zajęciach z profesjonalnym trenerem, zwłaszcza jeśli właściciel nie ma doświadczenia z psami ras pierwotnych. Odpowiednie wychowanie pozwala stworzyć głęboką relację opartą na zaufaniu.

Pielęgnacja

Pielęgnacja charta afrykańskiego jest stosunkowo prosta, co czyni go dobrą opcją dla osób ceniących niskie wymagania w tym zakresie. Jego sierść jest krótka, niemal bez podszerstka, przez co nie wymaga częstego szczotkowania – wystarczy raz w tygodniu, by usunąć martwe włosy i pobudzić krążenie skóry.

Ze względu na delikatną skórę warto używać szczotek o miękkim włosiu. Kąpiele należy ograniczyć do minimum – tylko gdy pies się wyraźnie zabrudzi. Używaj łagodnych, naturalnych szamponów, by nie podrażniać skóry.

Należy regularnie kontrolować uszy, które są podatne na infekcje, oraz zęby – najlepiej szczotkować je przynajmniej raz w tygodniu. Pazury, jeśli nie ścierają się naturalnie, powinny być przycinane co kilka tygodni.

W okresie zimowym Azawakh wymaga dodatkowej ochrony – przez brak podszerstka łatwo marznie, dlatego niezbędne będą ubranka na spacery. Latem należy uważać na przegrzanie, choć rasa ta dobrze znosi upały.

Ciekawostki o rasie

• Chart afrykański potrafi osiągać prędkość ponad 60 km/h.
• W kulturze Tuaregów pies tej rasy miał status członka rodziny i nie był przedmiotem handlu.
• Azawakh jest jedną z najrzadszych ras chartów na świecie.
• Jego metabolizm i reakcja na leki różni się od większości ras – trzeba to uwzględniać przy leczeniu.

Cena i koszty utrzymania

Cena charta afrykańskiego z legalnej, sprawdzonej hodowli to wydatek rzędu 5000–9000 zł, w zależności od linii genetycznej i renomy hodowcy. Psy z przeznaczeniem wystawowym lub sportowym mogą kosztować jeszcze więcej.

Miesięczne koszty utrzymania obejmują wysokiej jakości karmę (ok. 250–400 zł), regularną profilaktykę weterynaryjną (szczepienia, odrobaczanie), a także ewentualne zajęcia szkoleniowe. Koszty pielęgnacyjne są niskie – nie wymagają wizyt u groomera.

Do kosztów warto doliczyć specjalistyczne wyposażenie: lekką obrożę, szelki, ubranko na zimę, legowisko oraz akcesoria do biegania. Jeśli pies będzie uczestniczył w coursingu, potrzebny będzie także odpowiedni sprzęt i opłaty startowe.

Dla kogo to rasa?

Chart afrykański to pies dla osób aktywnych, ceniących spokojne, lecz niezależne psy. Nie nadaje się dla początkujących właścicieli – wymaga doświadczonego opiekuna, który rozumie potrzeby ras pierwotnych.

Idealnie sprawdzi się w domu z dostępem do ogrodu, w rodzinie bez małych dzieci. Nie jest typowym psem „rodzinnym” – potrzebuje przestrzeni, spokoju i stabilnego środowiska. Może żyć z innymi psami, jeśli zostanie odpowiednio socjalizowany.

Dla kogoś, kto chce towarzysza do joggingu, trekkingów lub coursingu – Azawakh będzie strzałem w dziesiątkę. Potrzebuje czasu i bliskości z opiekunem, ale nie jest nachalny ani zaborczy.

To rasa dla tych, którzy szukają psa wyjątkowego, zarówno pod względem wyglądu, jak i charakteru.

Podsumowanie

Chart afrykański to wyjątkowa rasa o nieprzeciętnej urodzie, lojalnym charakterze i ogromnym temperamencie. Wymaga aktywności, doświadczonego opiekuna i spokojnego środowiska. Dla odpowiedniej osoby może stać się nie tylko wiernym towarzyszem, ale i prawdziwym przyjacielem na długie lata.