Hovawart to jedna z tych ras, które zaskakują swoją wszechstronnością, lojalnością i spokojną, ale czujną naturą. Mimo że w Polsce nie należy do najpopularniejszych psów, zdobywa coraz większe uznanie wśród osób szukających inteligentnego stróża i towarzysza rodziny. Wyróżnia się wyważonym charakterem, naturalnym instynktem obronnym i imponującą prezencją. To pies, który nie rzuca się w oczy, ale zostaje w sercu na długo.

Historia rasy i jej rozwój

Hovawart wywodzi się z terenów dzisiejszych Niemiec, a jego nazwa pochodzi od średniowiecznych słów „Hova” (dziedziniec) i „Wart” (strażnik). Już w XIV wieku pełnił funkcję psa stróżującego na wsiach i majątkach. Z czasem rasa niemal wyginęła, ale na początku XX wieku Kurt Friedrich König i jego ojciec Bertram podjęli się jej rekonstrukcji. Bazowali na psach podobnych do opisu średniowiecznych hovawartów, krzyżując je m.in. z owczarkami niemieckimi, leonbergerami i nowofundlandami.

Pierwotnie był psem użytkowym, nieco surowym, przystosowanym do ciężkich warunków. Dziś zachował swoją czujność i niezależność, ale dzięki hodowli zyskał większą stabilność psychiczną i zdolność do życia w warunkach domowych. Nadal jednak nie jest to pies dla każdego.

Informacje ogólne

• Wysokość w kłębie: Samce 63–70 cm, samice 58–65 cm
• Waga: Samce 30–40 kg, samice 25–35 kg
• Długość życia: 10–14 lat
• Typ sierści: Długa, lekko falista, z gęstym podszerstkiem
• Umaszczenia: Czarny, czarno-podpalany, blond
• Temperament: Lojalny, zrównoważony, pewny siebie
• Typowe zachowania: Pilnowanie domu, przywiązanie do opiekuna, niezależność, ostrożność wobec obcych

Hovawart to pies o silnym charakterze, ale jednocześnie głęboko przywiązany do rodziny. Potrafi być cierpliwy wobec dzieci, choć wymaga odpowiedniego prowadzenia.

Wygląd fizyczny

Tułów hovawarta ma wyraźnie prostokątną sylwetkę – dłuższy niż wyższy. Głowa jest mocna, proporcjonalna, z wyraźnie zaznaczonym stopem. Uszy są wysoko osadzone, trójkątne, przypominają kształtem liść laurowy i miękko opadają po bokach. Oczy są owalne, ciemnobrązowe i emanują spokojem.

Ogon sięga przynajmniej do stawu skokowego i noszony jest w zależności od nastroju – od nisko po wysoko zakręcony nad grzbietem. Sierść hovawarta jest długa, ale nie nadmiernie gęsta, przez co nie sprawia wrażenia ciężkiej. W dotyku jest sprężysta, lekko falowana, często z piórami na nogach i ogonie. Najbardziej charakterystyczna jest odmiana czarno-podpalana – z precyzyjnie rozmieszczonymi rudymi znaczeniami na kufie, piersi, łapach i pod ogonem.

Charakter i usposobienie

Hovawart to pies o dużym poczuciu niezależności, co wyróżnia go na tle wielu ras pasterskich i stróżujących. Nie szuka konfliktu, ale nie wycofa się, gdy uzna, że jego rodzina jest zagrożona. Jest bardzo oddany domownikom, choć nie przesadnie wylewny – nie narzuca się, ale zawsze jest obecny. Zdecydowanie lepiej czuje się w towarzystwie znanych osób niż wśród obcych.

Wobec dzieci zachowuje cierpliwość, ale wymaga szacunku i odpowiednich granic – nie jest zabawką, lecz partnerem. Z innymi psami może być dominujący, zwłaszcza samce, dlatego socjalizacja od szczenięcia jest kluczowa. Nie ma instynktu myśliwskiego jak gończe psy, ale potrafi zareagować na ruchliwe bodźce.

Zdrowie

Hovawarty należą do ras generalnie zdrowych, dzięki rozważnej hodowli i dużej puli genetycznej. Mimo to mogą wystąpić schorzenia typowe dla psów dużych ras:

• dysplazja stawu biodrowego (HD) – warto wybierać szczenięta od rodziców z oceną A lub B
• niedoczynność tarczycy
• nowotwory w starszym wieku (zwłaszcza wątroby lub śledziony)

Kontrole weterynaryjne raz do roku i badania profilaktyczne po 7. roku życia są rekomendowane.

Potrzeby ruchowe

Hovawart to pies aktywny, ale nie nadpobudliwy. Potrzebuje co najmniej 1,5–2 godzin zróżnicowanego ruchu dziennie. Najlepiej czuje się w domu z ogrodem, jednak dobrze prowadzony odnajdzie się także w mieszkaniu – pod warunkiem, że ma zapewnioną odpowiednią dawkę aktywności i zadań.

Uwielbia wędrówki, tropienie, zabawy węchowe i szkolenie posłuszeństwa. To nie jest pies do intensywnego biegania obok roweru – bardziej sprawdza się jako towarzysz długich spacerów i aktywności terenowych.

Szkolenie

To pies inteligentny, ale z silnym charakterem – nie wykonuje poleceń „dla zasady”. Szkolenie musi opierać się na konsekwencji, pozytywnym wzmocnieniu i cierpliwości. Metody oparte na karach przynoszą odwrotny skutek – hovawart może się wycofać lub stać się uparty.

Naukę warto rozpocząć już w wieku 8–10 tygodni, najlepiej pod okiem doświadczonego trenera. Świetnie odnajduje się w tropieniu użytkowym, posłuszeństwie sportowym (obedience) i szkoleniach obronnych – pod warunkiem odpowiedniego przygotowania.

Pielęgnacja

Sierść hovawarta nie wymaga specjalistycznej pielęgnacji, ale systematyczności. Czesać należy go 1–2 razy w tygodniu, a w okresie linienia nawet codziennie. Sierść nie zbija się w kołtuny, ale wymaga uwagi w okolicach uszu, pachwin i ogona.

Kąpiele można ograniczyć do sytuacji wyjątkowych – wystarczy 2–3 razy w roku lub gdy pies się zabrudzi. Uszy należy kontrolować raz w tygodniu, zęby czyścić 2–3 razy w tygodniu, a pazury przycinać raz na miesiąc, jeśli nie ścierają się naturalnie.

Ciekawostki

1. W Niemczech hovawart jest jedną z ras dopuszczonych do testów na psy ratownicze i terapeutyczne.
2. Psy tej rasy słyną z doskonałej pamięci przestrzennej – potrafią zapamiętać miejsca, osoby i sytuacje na wiele miesięcy.
3. Hovawarty były wykorzystywane jako psy ratownicze po trzęsieniu ziemi w Nepalu w 2015 roku – wyróżniały się wytrwałością i wyczuciem terenu.

Cena i koszty utrzymania

Cena szczenięcia z legalnej, zarejestrowanej hodowli wynosi zazwyczaj od 5000 do 8000 zł, w zależności od linii genetycznej i renomy hodowli.

Miesięczne koszty utrzymania:

• karma wysokiej jakości: 300–450 zł
• weterynarz i profilaktyka: ok. 50–100 zł
• pielęgnacja (kosmetyki, akcesoria): 50 zł
• szkolenia (opcjonalnie): 200–400 zł miesięcznie

Dla kogo to odpowiednia rasa?

Hovawart najlepiej odnajduje się u osób konsekwentnych, aktywnych fizycznie i psychicznie. Potrzebuje opiekuna, który rozumie zasady pracy z psem niezależnym i nieco upartym. Nie nadaje się dla osób całkowicie początkujących, ani dla seniorów o ograniczonej mobilności.

Świetnie sprawdza się w rodzinie z dziećmi, o ile dzieci są nauczone szacunku do psa. Dobrze czuje się w domach z ogrodem, ale nie powinien mieszkać na zewnątrz ani być pozostawiany samemu sobie – potrzebuje kontaktu i zadań.

Podsumowanie

Hovawart to rasa stworzona do czuwania u boku człowieka – czujna, lojalna, niezależna. Nie jest psem dla każdego, ale dla odpowiedzialnego opiekuna będzie niezrównanym strażnikiem, partnerem do aktywności i oddanym przyjacielem. Wymaga uwagi, konsekwencji i szacunku – ale odpłaca się pełnym zaufaniem i wyjątkowym charakterem.